काठमाडौँ । पानी मानव शरीरको लागि सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण छ। शरीरमा पानीको कमी भएको खण्डमा धेरै हानि बेहोर्नु पर्ने हुन्छ। चिकित्सकका अनुसार महिलाका लागि दैनिक २.७ लिटर र पुरुषका लागि ३.७ लिटर पानी आवश्यक हुन्छ तर हामी धेरै पटक पर्याप्त पानी पिउन बिर्सन्छौँ।
विशेषगरी जाडो मौसममा हामीलाई कम तिर्खा लाग्ने भएको हुनाले कम पानी पिउने गर्छौं। कम पानी पिउनाले शरीरमा डिहाइड्रेसन हुन्छ, जसले कब्जियत जस्ता गम्भीर समस्या निम्त्याउन सक्छ। यस बाहेक पानीको कमीले टाउको दुख्ने, थकान लाग्ने, चक्कर लाग्ने, कमजोरी हुने, मुख सुख्खा हुने, रक्तचाप कम हुने, खुट्टा सुन्निने पनि हुन्छ।
धेरै मानिसहरू डिहाइड्रेसनलाई गम्भीर रूपमा लिँदैनन्। तर शरीरमा पानीको कमीले धेरै गम्भीर रोग निम्त्याउन सक्छ। यदि तपाईलाई कम तिर्खा लाग्छ भने, तपाईको शरीरलाई पानीको आवश्यकता पर्दैन भनेर नसोच्नुहोस्। तपाईलाई थाहा नहुन सक्छ तर पानीको कमीले तपाईको शरीरमा बिस्तारै डिहाइड्रेसन हुन थाल्छ। डिहाइड्रेसनले शरीरका प्रमुख अंगहरूमा नराम्रो असर गर्छ।
पानीले तपाईंको शरीरको लागि धेरै काम गर्छ। यसले तपाईंलाई हाइड्रेटेड राख्छ, छालाको चमक कायम राख्छ र खानालाई तोडेर पाचनमा मद्दत गर्दछ।
त्यहि भएर हामीले पानीको सेवनमा ख्याल राख्नु आवश्यक छ। किनकि त्यसो नगर्दा डिहाइड्रेसन हुन सक्छ जसले मूड स्विङ, शरीरको तापक्रम बढ्ने, मृगौलामा पत्थरी हुने र कब्जियत जस्ता समस्या निम्त्याउन सक्छ। पानीको कमीले कब्जियतलाई निम्तो दिन्छ, जसका कारण तपाईलाई पछि पेटका धेरै रोग लाग्न सक्छन्। लगातार पानीको कमीले कब्जियत बढाउँछ।
तपाईंको शरीरमा पानीको कमीले पाचन समस्याहरूसहित धेरै स्वास्थ्य समस्याहरू निम्त्याउन सक्छ। तपाईंको शरीरले खानेकुरा र त्यसका पोषक तत्वहरूलाई तपाईंको पाचन पथमा सार्न उपलब्ध कुनै पनि तरल पदार्थलाई तान्छ र यदि पर्याप्त मात्रामा तरल पदार्थ प्राप्त भएन भने यसले पाचन प्रक्रियालाई सुस्त बनाउन सक्छ। जसका कारण कब्जियत र पेट सुन्निने जस्ता समस्याहरू हुन सक्छन्।
यदि तपाईलाई कब्जियतको समस्या छ भने बुझ्नुहोस् तपाईको शरीरमा पानीको कमी छ। यसबाहेक पानीको कमीले वान्ता, पखाला र अन्य धेरै रोगहरू पनि निम्त्याउँछ। त्यसैले शरीरमा पानीको कमी हुन नदिनुहोस्।
शरीरमा पानीको कमी भए देखिन्छ यी लक्षण
शरीरमा पानीको कमी हुँदा वा डिहाइड्रेसनका सिकार भएका व्यक्तिमा सामान्यभन्दा बढी भोक लाग्ने गर्दछ। उनीहरू केही न केही कुराको लालसा गरिरहन्छन्। यस्तो अवस्थामा एक्कासी भोक लाग्नु पनि पानीको कमीलाई जनाउँछ। कम रक्तचाप, थकान, टाउको दुखाइ, घबराहट र अत्याधिक निन्द्राले पनि शरीरमा पानीको कमीलाई संकेत गर्छ। यस्तो अवस्थामा प्रशस्त मात्रामा पानी पिएर यी लक्षणहरू हटाउन सकिन्छ।
डिहाइड्रेसनबाट बच्ने उपायहरू
डिहाइड्रेसनबाट बच्न सबैभन्दा पहिले प्रशस्त पानी पिउनुपर्छ। आफूलाई हाइड्रेटेड राख्न दिनभर पानी पिउनुहोस्। शरीरलाई सधैं पानी चाहिन्छ। बिहान उठ्ने बितिकै पानी पिएर आफ्नो दिन सुरु गर्नुहोस् र राति एक गिलास पानी पिएपछि मात्र सुत्नुहोस्। तपाईं पानी पिउन रिमाइन्डर पनि सेट गर्न सक्नुहुन्छ।
क्याफिनयुक्त पेय पदार्थबाट बच्नुहोस्। कफी, चिया, चिसो पेय पदार्थ र मदिरा जस्ता धेरै क्याफिनयुक्त पेय पदार्थ पिउनाले डिहाइड्रेसनको समस्या बढ्छ। त्यसैले यसलाई सन्तुलित मात्रामा पिउन सल्लाह दिइन्छ।
पानीको कमीबाट बच्न दैनिक धेरै फलफूल र तरकारी खानुपर्छ। सबैले आफ्नो आहारमा फलफूल र तरकारीहरू समावेश गर्न महत्त्वपूर्ण छ किनभने तिनीहरूमा प्रशस्त मात्रामा पानी हुन्छ।
पानीको कमीलाई तरकारीबाट बनेको सुपले पनि हटाउन सकिन्छ। मौसमी तरकारीबाट बनाइएको सूपले तपाईंलाई अधिकतम पानीको मात्रा बढाउन र पोषण प्राप्त गर्न मद्दत गर्दछ।
कागती पानीलाई पनि आफ्नो आहारको हिस्सा बनाउनुहोस्। यसबाट तपाईलाई भिटामिन सी प्राप्त हुन्छ र यसले तपाईको शरीरलाई हाइड्रेटेड राख्छ।
