काठमाडौं । यमपञ्चकको तेस्रो दिन आज कार्तिक कृष्ण औँसी अर्थात् गाईतिहार। सोमबार देवी लक्ष्मीको प्रतीकस्वरूप गाईको पूजा गरिँदैछ। यो दिन विधिपूर्वक गाईको पूजा गरी खानेकुरा खान दिने परम्परा छ।
औँसीका दिन बिहान गाईपूजा गर्ने र साँझ लक्ष्मीपूजा गर्नुपर्ने विधि भए पनि तिथिको घटबढका कारण यो वर्ष दुई दिन परेको छ। आइतबार अपराह्न नै औँसी तिथि लागेपछि साँझ लक्ष्मीपूजा गरिएको छ।
आइतबार १९ घडी ३७ पला अर्थात् दिउँसो २ बजेर १४ मिनेटमा औँसी लागेको हो। सोमबार २० घडी ४४ पला अर्थात् दिउँसो २ बजेर ४४ मिनेटसम्म औँसी रहने पञ्चांग निर्णायक विकास समितिले जनाएको छ।
‘कार्तिक कृष्ण औँसीको गाईतिहार सोमबार भए पनि सोमबार रात्रिमा औँसी तिथि नरहने भएका कारण आइतबार नै लक्ष्मीपूजा गरिएको हो’, समितिका अध्यक्ष प्रा.श्रीकृष्ण अधिकारीले भने।
वनजंगलका औषधियुक्त घाँसपात खाएर अमृतरूपी दूध दिने भएकाले सनातन हिन्दु समाजमा गाईलाई आमाकै रूप मानिएको छ। गाईबाट प्राप्त हुने पदार्थ पञ्चगव्य (दूध, दही, घ्यू, गहुँत र गोबर) का रूपमा धार्मिक कार्यमा शुद्धिका लागि प्रयोग गरिन्छ। यस्तैगाईदानको ठूलो महत्त्व छ। देवकार्य वा पितृकार्य गर्दा गोदान नगरी शुद्ध भएको मानिँदैन।
कृषिकर्ममा गाईबाट प्राप्त हुने गोबर र गोमूत्रलाई मलका रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
श्रावण शुक्ल पूर्णिमाका दिन हातमा बाँधिएको रक्षासूत्र (डोरो) गाईतिहारकै दिन गाईको पुच्छरमा बाँधिदिने चलन छ। यसो गर्दा मृत्युपछि वैतरणी गर्न सहज हुने जनविश्वास छ।
