पोखरा : वर्तमानमा अनेरास्ववियू (कान्तिकारी) को २३ औं सम्मेलन चलिरहेको छ, जहाँ नेतृत्वको लागि विभिन्न विद्यार्थी नेताहरू प्रतिस्पर्धा गरिरहेका छन् । यस लेखमा, म अबको विद्यार्थी नेता कस्तो हुनु पर्छ भन्ने विषयमा गहिराइमा विश्लेषण गर्दैछु ।
अबको विद्यार्थी नेता बदलिँदो सामाजिक, आर्थिक र प्राविधिक परिप्रेक्ष्यसँग अनुकूल हुने गुणहरू भएको हुनुपर्छ । नेपालजस्तो देशमा, जहाँ शिक्षाको पहुँच, गुणस्तर र अवसरहरूको असमानता अझै विद्यमान छ, विद्यार्थी नेताहरूको लागि सामाजिक उत्तरदायित्व, नेतृत्व क्षमता र दृष्टिकोणमा नवीनता ल्याउनु अत्यन्तै महत्त्वपूर्ण छ ।
१. शिक्षा सुधारको प्रवर्तक
विद्यार्थी नेताहरूले वर्तमान शिक्षण प्रणालीलाई सुधार गर्ने दिशामा केन्द्रित हुनुपर्छ । यो केवल पाठ्यक्रममा सुधार मात्र होइन, शिक्षामा पहुँच, गुणस्तर र नवीन प्रविधिहरूको प्रयोगलाई पनि समेट्छ । नयाँ पुस्ताका विद्यार्थी नेताहरूले प्राविधिक शिक्षा, डिजिटल शिक्षा र अनुसन्धानको विकासमा जोड दिनुपर्छ । शिक्षा केवल किताबमा सीमित रहनु हुँदैन; यसले जीवनका विभिन्न आयामहरूलाई समेट्नुपर्छ ।
२. राजनीतिक सचेतना र इमानदारी
विगतमा विद्यार्थी नेताहरू प्रायः राजनीतिक पार्टीहरूको विस्तारका रूपमा काम गर्ने गरेका छन् । तर, अबको विद्यार्थी नेता आफूलाई व्यक्तिगत फाइदाभन्दा माथि राखेर विद्यार्थीको वास्तविक मुद्दामा काम गर्न इमानदार र निष्पक्ष हुनुपर्छ । उनीहरूले राजनीतिक दलहरूको दासत्वमा नलागी स्वतन्त्र रूपमा विद्यार्थी र शिक्षण संस्थाका समस्याहरूको समाधानमा केन्द्रित हुनुपर्नेछ । राजनीतिक संस्कारमा सुधार ल्याउनका लागि विद्यार्थी नेताहरूको भूमिका विशेष रूपमा महत्त्वपूर्ण छ ।
३. सामाजिक न्याय र समानताको पक्षधर
नेपाली समाजमा अझै पनि विभेद, असमानता र अवसरहरूको अभाव छ। विद्यार्थी नेताले सबै जात, वर्ग, लिङ्ग र भौगोलिक क्षेत्रका विद्यार्थीहरूको समान अधिकारको सुनिश्चितता गर्नुपर्नेछ। उनीहरूले लैङ्गिक समानता, अल्पसंख्यक समुदायका हक र ग्रामीण क्षेत्रमा शिक्षाको पहुँचको मुद्दामा सक्रिय भूमिका खेल्नुपर्छ । सामाजिक न्यायको पक्षमा लड्नाले विद्यार्थीहरूलाई आफ्नो अधिकारका लागि सशक्त बनाउँछ ।
४. प्रविधिमा निपुण र नवाचारप्रति खुला
आजको युग प्रविधिको हो। अबका विद्यार्थी नेताहरूले प्रविधिको प्रयोग गरेर समस्या समाधान गर्न सक्षम हुनुपर्छ । उनीहरूले डिजिटल प्लेटफर्म, सामाजिक सञ्जाल र अन्य प्रविधिहरूलाई आफ्नो अभियानमा समावेश गर्नुपर्छ । नवाचार र उद्यमशीलताको महत्त्व बुझ्नाले विद्यार्थीहरूलाई सिर्जनात्मकता र स्वरोजगारको दिशामा अघि बढ्न मद्दत पुर्याउँछ । यसले उनीहरूलाई केवल जागिरको खोजीमा सीमित नराखी, आफ्नो क्षमता र दक्षता प्रदर्शन गर्न प्रोत्साहित गर्छ ।
५. संवाद र सहकार्यको क्षमता
अबका विद्यार्थी नेताले केवल आवाज उठाउने मात्र होइन, संवादमार्फत समस्याहरूको समाधान खोज्न सक्षम हुनुपर्छ । कलेज, विश्वविद्यालय र अन्य शैक्षिक निकायहरूसँग सहकार्य गर्दै समस्याहरूको स्थायी समाधानका लागि काम गर्न सक्नुपर्छ । यसले शिक्षाको क्षेत्रलाई मात्र होइन, समग्र समाजलाई पनि लाभान्वित गर्नेछ ।
६. राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय दृष्टिकोण
विद्यार्थी नेताहरूले केवल राष्ट्रिय मुद्दामा सीमित नरही, विश्वव्यापी परिवर्तनहरूलाई बुझ्न र त्यसअनुसार योजना बनाउनुपर्नेछ । उनीहरूले अन्तर्राष्ट्रिय छात्रवृत्ति, अनुसन्धान र ग्लोबल विद्यार्थी आन्दोलनहरूसँग सम्बन्ध राख्नुपर्छ, जसले विद्यार्थीहरूलाई थप अवसर र अनुभव प्रदान गर्न सक्छ। यस्ता दृष्टिकोणले विद्यार्थी नेताहरूलाई विश्वसामु एक व्यापक दृष्टिकोण प्रदान गर्छ ।
७. चरित्रवान र प्रेरणादायी
विद्यार्थी नेता अरूका लागि प्रेरणा बन्नुपर्छ। उनीहरूको चरित्र, आचरण र जीवनशैली उदाहरणीय हुनुपर्छ जसले अरूलाई परिवर्तनको लागि अगाडि बढ्न प्रेरित गर्छ । सकारात्मक सोच र कार्यदक्षता विद्यार्थी नेताको पहिचान बनाउनु पर्ने आवश्यकतामा पर्छ ।
संक्षेपमा, अबको विद्यार्थी नेताले शैक्षिक सुधार, सामाजिक न्याय, प्रविधि र राजनीतिक इमानदारिता तथा पारदर्शितामा ध्यान दिनुपर्छ। जिम्मेवार र सशक्त नेतृत्वको क्षमता प्रदर्शन गर्दै उनीहरूले समाजको समग्र विकासमा योगदान दिनुपर्नेछ ।
अन्त्यमा, अनेरास्ववियू (क्रान्तिकारी) को २३ औं सम्मेलनले असल विद्यार्थी नेता खोजेको छ जसको नेतृत्वमा तमाम विकृति र विसङ्गतिलाई उन्मुलन गर्न सक्ने क्षमता होस् । अबको विद्यार्थी नेता शिक्षा, समाज र राष्ट्रका लागि एक नयाँ दिशा र दृष्टिकोणको स्रोत बन्ने अवसर पाउनुपर्छ ।
लेखक: रामजी प्रसाद आचार्य
