काठमाडौं । चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले चन्द्रमाको सतहमुनि करोडौं लिटर पानी फेला पारेको दाबी गरेका छन् । उनीहरूको दावीमा अचम्मको कुरा यो छ कि यो पानी काँचको मोतीमा बन्द अवस्थामा छ। यसको मतलब यति धेरै लिटर पानी लुकाउन करोडौं मोतीहरू छन्। त्यो पनि काँचको । चिनियाँ वैज्ञानिकहरूले भनेका छन् कि यी काँचको मोती वा सानो गोला भित्र पानी लुकेको छ।
सीजीटीएनको रिपोर्ट अनुसार चीनको अन्तरिक्ष एजेन्सीले चन्द्रमाको सतहको नमूना ल्याउन चाङ ५ रोभर मिसन पठाएको थियो। मिसन सफल भयो । रोभरले डिसेम्बर २०२० मा माटोको नमूना लिएको थियो। त्यो लिएर रोभर पृथ्वीमा फर्कियो। माटोको नमूना जाँच गर्दा त्यसमा माइक्रोस्कोपिक काँचको मोती रहेको पाइयो । यी मोती भित्र पानीको प्रमाण छ। किनभने यी काँचका मोतीहरू विभिन्न धातुहरू पग्लिएर बनेका छन् ।
यी मोतीहरू एपोलो लुनार नमूनाहरूको समयमा ल्याइएको माटोमा पनि भेटिएका थिए। अब यी मोतीबाट पानी निकालेर भविष्यमा चन्द्रमामा मानव बस्ती स्थापना गर्न सकिने अपेक्षा गरिएको छ । यहाँ करिब ३० हजार करोड लिटर पानी रहेको छ । यसको रिपोर्ट नेचर जियोसाइन्स जर्नलमा २७ मार्च २०२३ मा प्रकाशित भएको छ ।
यी काँचका मोतीहरूलाई ग्लास स्फेरूल्स या इम्प्याक्ट ग्लासेस या माइक्रोटेक्टाइटिस भनिन्छ। लाखौं किलोमिटर प्रतिघण्टाको गतिमा उल्कापिण्ड चन्द्रमासँग ठोक्किएपछि यी बन्छन्। जसका कारण चन्द्रमाको वायुमण्डलमा माटो छिटो उड्छ । यहाँ टक्करले धेरै गर्मी उत्पन्न गर्दछ, जसको कारण सिलिकेट खनिजहरू पग्लिन्छन्। त्यसपछि तिनीहरू चिसो हुन्छन् र गोलो काँचको मोतीहरूमा परिणत हुन्छन्।
नेचर जियोसाइन्समा प्रकाशित रिपोर्टका अनुसार यी मोती भित्र हाइड्रोजनको मात्रा धेरै हुन्छ। अर्को शब्दमा, तिनीहरू आफैं भित्र हाइड्रोजन फसाउँछन् र माटोमा गाडिइरहन्छन् । जब सूर्यबाट हावा चल्छ, अर्थात् सौर्य हावा… तब यसले हाइड्रोजन पानी बनाउँछ। तर जमिनको सतह मुनि मात्र। प्रत्येक काँचका मोति भित्र २००० माइक्रोग्राम पानी भण्डारण हुने सम्भावना छ।
वैज्ञानिकहरूले हाइड्रेसन सिग्नेचर विश्लेषण गर्दा यी मोतीहरूले केही वर्षभित्रै आफूभित्र पानी बनाउने क्षमता विकास गर्ने कुरा पत्ता लाग्यो। अर्थात् भविष्यमा मानवलाई चन्द्रमा मिसनका क्रममा पानीको आवश्यकता परे यी मोतीबाट निकालेर प्रयोग गर्न सकिन्छ । यद्यपी, वैज्ञानिकहरु अझै आशावादी छन् कि यी काँचका मोतीहरुमा भण्डारण पानी बाहेक, धेरै नयाँ खुलासा हुन सक्छ।
चाइनिज एकेडेमी अफ साइन्सेसका भूभौतिकशास्त्री हु सेनले भने कि यी काँचका मोतीहरू बाहेक चन्द्रमामा धेरै वायुविहीन पिण्डहरू छन्। जसमा हावा हुँदैन भन्ने कुराको अर्थ हुन्छ । तर सूर्यको प्रकाशमा पर्दा तिनीहरूले पानी उत्पादन गर्न सक्छन्। हामी समान चीजहरू खोजिरहेका छौं। ताकि भविष्यमा अन्तरिक्ष यात्रीहरूलाई चन्द्रमामा पानीको कमी महसुस नहोस् ।
